Özel İstanbul Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi

ENDOMETRİOZİS NEDİR?

Endometrium rahim içi boşluğunu döşeyen tabakanın adıdır. Rahim içerisinde yer alan; her ay gebeliğe ev sahipliği yapacak şekilde hazırlanan ve gebelik olmadığı zaman, yeterli hormon desteğinden yoksun kalması nedeniyle menstruasyon kanaması halinde dökülen özel hücre tabakası “endometrium” olarak adlandırılır. Bu tabakanın ait olduğu yerin dışında yani rahim dışında tüplerde, karın içi zarında, yumurtalıklarda, bağırsak yüzeyinde, idrar kesesi yüzeyinde oluşması endometriosis adını alır.

Endometrium tabakasını oluşturan hücreler rahim içi zar dokusuna göre daha küçük parçalar halinde karın içi zarı, rahim bağları, yumurtalık, tüpler, barsak, idrar kesesi yüzeyinde yer alır.

Endometrium tabakası hormonlara duyarlı bir tabaka olduğundan, bu hücre adacıklarında da hormonlara bağlı değişimler olur. Bu odaklar da rahim içi zarı gibi davranır. Her ay adet döneminde nasıl kanama oluyorsa, bu bölgelerde de kanamalar oluşur.

Adet dönemleriniz sancılı geçiyor ve sürekli ağrı kesici kullanıyorsanız ve  bu sancılar genç kızlık döneminden beri varsa, ağrılı cinsel beraberlik yaşıyorsanız.

Anne veya kardeşlerde endometriosis varsa   Sizde de ENDOMETRİOZİS olabilir.

Endometriosis odakları, hormonların bir adet dönemi boyunca neden olduğu değişimleri aynen yaşar ve adet döneminde bu hücrelerde de kanama ve dökülme olur. Karın iç boşluğunda kanamayı sınırlamaya yönelik iltihabi savunma hücreleri, endometriozis odaklarını kuşatır. Bu bölgede iltihabi cevabın neden olduğu bir süreç başlar. İyileşme sırasında çevre dokulara yapışıklıklar oluşur ve her adet döneminde bu durum tekrarlanarak devam eder.

Ensometriosis kısırlığa neden olabilir mi?
Her endometriosisi olan bayanda kısırlık olacak diye bir kural yoktur. Ancak kısırlık için ciddi bir risktir. Endometriyozis tüplerde yumurtanın taşınmasından, yumurtlama fonksiyonun bozulmasına, döllenen embriyonun rahim içine yuvalanmasındaki bozukluklara kadar pek çok etkilerle kısırlık oluşturabilir. Bu odaklarda her ay devam eden kanama ve iyileşme periyodu tüplerle yumurtalık, barsak ve rahim arasında yapışıklıklara neden olabilir. Yine yumurtalıkta oluşan odaklar yumurtalıktaki yumurta hücre rezervini azaltabilir veya yumurta hücrelerinin kalitesini olumsuz yönde değiştirebilir.

Çikolata Kisti (Endometrioma) nedir?
Çikolata kistleri, rahimin içini döşeyen “endometrium” adı verilen zar tabakasının yumurtalıklarda bulunması ve her adet döneminde kanayarak kistleşmesi sonucunda oluşur.

Her adet döneminde kanayan kist içerisinde uzun süre kalan kan zamanla pıhtılaşıp eriyerek, çikolata rengi ve kıvamında bir sıvı halini alır. Bu nedenle bu kistler “çikolata kisti” olarak anılmaktadır.

Çikolata kistleri “endometriosis” ile beraber olup genelde etrafa yapışıklıklar gösterir. Çikolata kistlerinin görülmesi endometriozisin şiddetli olduğunu gösterir.

Ultrasonografide yumurtalık içerisinde yer alan yoğun granüllü kistik kitlelerin görülmesi ile tanısı konulabilir.

Endometriosis karın içindeki yaygınlığa göre evrelere ayrılır. Evre1 en az yaygın evreyken, evre 4 en ileri evredir. Evre ilerledikçe doğal yolla gebelik olasılığı azalır. Bir kadın evre 1 iken zamanla evre ilerleyebilir.

Endometriosis tanısı nasıl konulur?
Endometriosis kesin tanısı LAPAROSKOPİ adını verdiğimiz özel bir yöntemle konur. Göbek bölgesinden girilen özel ince kamera sistemiyle rahim, yumurtalık, tüpler, barsaklar,  direkt olarak görüntülenir. Şüpheli odaklardan biyopsi alınır. Tanı patolojiyle konur. Laparoskopi sırasında tüplerin durumu, yapışıklıkların olup olmadığı tespit edilir. Aynı seansta yapışıklıklar açılabilir, yine bu odaklar koterizasyon adını verdiğimiz yüksek ısı yayan sistemle yakılarak boyutları ufaltılabilir. Yumurtalıklarda yer alan çikolata kistlerinin 4cm’den büyük olanları alınabilir.

Endometriyozisin kesin tedavisi var mıdır?
Endometriyozis östrojen hormonuna bağımlı bir problemdir. Vücutta östrojen hormonunu düşürmeye yönelik her ilaç bu odakların gerilemesini sağlar. Ancak vücutta östrojenin düşük olması başta kemikler ve damar sistemi olmak üzere birçok sistemi olumsuz yönde etkilediğinden tıbbi tedaviler uzun süreli kullanılamaz. Bu nedenle şikayetlerin şiddetlendiği dönemlerde kullanılabilirler.

İlaçla tedavi seçenekleri arasında uzun süreli kullanılabilecek tek alternatif doğum kontrol hapı olup çocuk arzusu olamayan bayanlarda ilk seçenek olarak tercih edilir.

ENDOMETRİOSİS kadınlık hormonu olarak bilinen östrojen hormonuna bağımlı olarak gelişir.

Dolayısıyla vücutta östrojen hormonu oldukça endometriosis kimi zaman alevlenerek kimi zaman gerileyerek menopoza kadar bulgu vermeye devam eder…

Endometriosisle birlikte olan kısırlıkta tedavi
Endometriosisle birlikte olan kısırlıkta tedavi kişiye özgü olmalıdır. Uygulanacak tedavi;
Kadının yaşına,
Erkekte ek problem olup olmadığına,
Endometriosisin evresine
Tüplerin anatomik durumuna
Yumurtalık rezervine, bağlı olarak değişir.
Genç kadınlarda ve erken evre endometriosiste gebeliğin kendinden oluşması için  laparoskopi ile odaklar koterize edildikten sonra 6 ay ile 1 yıl  bekleme, sonrasında gebelik olmaz ise aşılama ilk seçenekler iken, ileri evre endometriosiste yaşa bakılmaksızın direkt olarak tüp bebek ilk tedavi seçeneği olarak düşünülür.